• MICHAŁ KAJKA


      Michał Kajka (Kayka) patron Naszej Szkoły przyszedł na świat 25 września 1858roku w Skomacku, małej wsi mazurskiego powiatu ełckiego. Był pierwszym z czworga dzieci biednego rolnika Frycza Kajki i Justyny z Zawadzkich. Z domu rodzinnego wyniósł umiłowanie mowy polskiej. 
      Od siódmego roku życia uczęszczał do szkoły polskiej i ukończył ją z wyróżnieniem. Marzenia o dalszej nauce i zawodzie nauczyciela przekreśliła ostatecznie śmierć ojca. Musiał iść na służbę do gospodarzy, aby pomóc rodzinie. Nową kartę w życiu Michała Kajki otworzyła grupa wędrownych rzemieślników. Chłopiec porzucił służbę, został cieślą i uczył się murarstwa. Zawody te wykonywał do końca życia. W młodości ujawnił się jego talent poetycki, a natchnienie twórcze czerpał z codziennego życia Mazurów.

      Rodzinna strzecho, co mi w tęskności
      Słyniesz z uciechy od mej młodości!
      Niech lśnią z uciechy wspaniałe grody,
      Rodzinnej strzechy milsze zagrody!
      Niech w innym kraju pachną owoce
      Tak jakby w raju kwiaty urocze.
      Niech cudze strony chwali kto inny,
      Ja - swe zagony i dom rodzinny!
      Dźwięk ojców mowy, rodzinna strzecha
      I umysł zdrowy - jest ma uciecha!

      Swą żonę Wilhelminę Karasiównę poznał w Ogródku koło Ełku. Tam też zamieszkał. Kajka debiutował jako poeta w ostródzkim piśmie „Mazur” wierszem pt. „Wstąpiliśmy teraz w drugą porę roku” w 1884 roku. 
      1886 r. ogłosił korespondencję w „Nowinach Śląskich". W kolejnych latach jego wiersze ukazywały się w „Mazurze", „Gazecie Ludowej” (Ełk), „Mazurskim Przyjacielu Ludu". Pisma te były popularne wśród miejscowej ludności i Kajka stał się postacią znaną. Jednocześnie rozpoczął działalność społeczną i polityczną. Od 1890 zajmował się biblioteką Towarzystwa Czytelni Ludowych w Ogródku, był w gronie założycieli Mazurskiej Partii Ludowej 1896 r. W 1907 r. uczestniczył w spotkaniu polskich działaczy z Mazur i Wielkopolski w Szczytnie.

      O, ojczysta nasza mowo.
      Coś kwitnęła nam przed laty
      Zakwitnij ,że nam na nowo
      Jako kwitną w lecie kwiaty

      Miła naszych ojców mowo
      Coś w spuściźnie nam została
      Rozwinże się nam na nowo
      Byś się nam ozdobą stała.

      Ojców mowo, co pieściła
      Matka mnie w kołysce tobą
      Słyń na nowo, byś świeciła
      Nam światłością i ozdobą.

      1918 r. z chwilą powstania państwa polskiego, Kajka drukując wiersz „Polska” przyznawał się publicznie do polskości. W okresie plebiscytu 1920 roku odważnie zaangażował się w działalność na rzecz Polski. Nie załamała go przegrana plebiscytowa. W kolejnych latach uczestniczył w pracach Zjednoczenia Mazurskiego i Związku Polskich Towarzystw Szkolnych. Na licznych spotkaniach narodowych deklamował swoje wiersze. Odrębny dział w twórczości Michała Kajki stanowią wiersze poświęcone pięknu „krainy tysiąca jezior”. Wrażliwy na czarujące widoki opisywał lasy i jeziora mazurskie. Wiersze te wyrażały miłość i przywiązanie do rodzinnej ziemi, do mowy polskiej. Nie mogąc otwarcie mówić tego, o czym myślał, pragnął przynajmniej rozmiłować lud w ojczystej krainie, rozniecić tęsknotę za wolnością.

      "Na Mazurskiej ziemicy
      Jezior zgoła nie zliczy.
      Blaskiem zdala odbijają,
      Bardzo pięknie wyglądają.
      A gdy spojrzy na nie wzrokiem,
      Albo we dnie, albo z mrokiem
      Radość w sercu się uczuwa..."

      Najciekawsze utwory Michała Kajki powstały w okresie po 1918 r. Dotyczyły one tematyki historycznej, obyczajowej, satyrycznej i religijnej. Wydano je w 1927 r. pod redakcją działaczki mazurskiej E. Sukiertowej-Biedrawiny pod tytułem „Pieśń mazurska”. Gorącym pragnieniem poety było aby jego wiersze trafiły wszędzie, by otworzyły się przed nimi drzwi chat i wrota dworów. W latach 30-tych znajdował się pod stałą obserwacją nazistów. Uniemożliwiono mu m.in. udziału w wycieczce Mazurów do Polski w 1930 roku. W 1935 r. spotkał się z Melchiorem Wańkowiczem. W ostatnich latach życia część utworów ogłaszał anonimowo. Wieszcz ludu mazurskiego, poeta i wybitny działacz regionalny, niestrudzony bojownik o polskość zmarł 22 września 1940 roku w wieku 82 lat.

      Po śmierci utwory Kajki ukazywały się m.in. w zbiorach: Wybór wierszy(1954), Wiersze wybrane (1958), Zebrałem snop plonu... (1958), Z duchowej mej niwy... (1982). Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski w 1945 roku, został także uhonorowany w 1958roku pomnikiem w Ełku oraz muzeum w Ogródku otwartym w 1968 roku.

      Ten wybitny Polak i obrońca ludu mazurskiego został Patronem Naszej Szkoły 14 września 1961 roku.


      Bibliografia
      40- lecie Szkoły Podstawowej nr 2 im. Michała Kajki w Nidzicy”, Nidzica 2001.
      S. Achremczyk „Historia Warmii i Mazur”, Olsztyn 1992.
      T. Oracki "Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku)", Warszawa 1983.
      www.michalkajka.pl
      www.iwamir.info.pl 
      www.bemowopsz.110mb.com.pl

      Opracował: mgr Adam Gorzka